Osob Kiwalan

Nek ning jogja ono boso dagadu sing dadi boso slang-e cah2 enom, ning Malang ugo ono boso slang sing sering digawe ning omongan pergaulan arek enom Malang. Osob Kiwalan, alias Boso Walikan.



Boso iki nurut tulisan2 sing sempet tak telusuri wis ono sejak jaman perang karo Londo. Ora jelas jaman Londo sing endi, tapi kemungkinan ning jaman perang gerilya sak wise kemerdekaan. Boso iki dienggo karo arek2 malang sing dadi pejuang kanggo boso sandi ben ora gampang dimengerti karo wong liyo, terutama wong Londo lan antek2e. Dadi coro walikan iki wis lumayan suwe ono ning daerah Malang. Sampe saiki juga boso iki isik tetep akeh sing nggawe.

Boso walikan-e Kera Ngalam iki ora pati susah aturane. Wis jelas banget soko istilahe. Kanggo ngerti artine kata2 boso walikan iki yo cukup diwalik maneh, hurup per hurup soko mburi mengarep. Ngono ae kuncine. Nek ono konsonan koyo "ng" utowo "ny", konsonan iki tetep dadi "ng" karo "ny" ning proses pewalikan.

kera = arek;
("ke" diucapno koyo "kerekan", dudu "kera" sing dulure monyet :P)
ngalam = malang;

Tapi nggak berarti nek arep ngomong boso walikan iki kudu tiap kata terus diwalik kabeh. Kata2 sing nganggo walikan iki muk kata2 tertentu ae sing wis lazim diwalik, sing wis dikenal karo wong akeh ning Malang. Kata2 liyane sing nggak lazim diwalik yo ora usah dipekso diwalik. Karepe pengen diaku dadi arek Malang sing kedaden malah dadi wong planet :P Nek arep coba2 ngusulno kata walikan anyar yo iso ae, tapi yo ora gampang ben iso terkenal lan ditrimo karo kabeh pengguna walikan.

Sing rodo aneh soko kata2 sing wis dadi kosakata baku-ne boso walikan iki, sebagian iku dijupuk soko boso Indonesia sing diwalik. Dadi dudu soko kata2 boso jowo. Embuh piye critane. Kata2 iku ning bentuk boso Indonesiane yo jane ora diserap ning boso jowo biasa ning Malang. Dadi pancen rupane sengojo sing diwalik iku boso Indonesiane. Mungkin mergo awale boso iki kanggo boso sandi, dadi dijupuk kata2 sing rodo ora lumrah.

Koyo to contone:

ayas = saya; umak = kamu; nakam = makan;
rudit = tidur; ngalup = pulang; kadit = tidak;
nawak = kawan; tenyom = monyet;

Kata2 iku wis baku banget dadi boso walikan. Dadi nek arep ngarani "aku", ora umum nek nggawe "uka". Istilah "neok", "aro", "urut", "oncok" ora dikenal ning boso walikan malang. Kecuali beberapa ono sing duwe rong versi. Koyo "ngalup" iku ono versi jowone sing juga lumrah digawe, yoiku "helom" soko "moleh" (mulih). Kadang juga ono sing nggawe "nangam" soko "mangan", tapi isih luwih umum "nakam".

Ning ngisor iki conto2 boso walikan liyane sing umum digawe:

ongko:
utas = satu; omil = limo; holopes = sepuluh;
tekes = seket; sutas = satus;

panganan:
lecep = pecel; oskab = bakso; oges = sego;

kutho/daerah:
Ngalam, Ayabarus, Arudam;
(jeneng kuto liyane ora lumrah diwalik)

liyane:
ojob = bojo; nganal = lanang; kodew = wedok;
libom = mobil; utapes = sepatu; halokes = sekolah;
orip = piro; ibar = rabi;
uklam = mlaku; oyi = iyo; nayamul = lumayan;
tahes = sehat; kubam = mabuk; ketam = matek;
ngayambes = sembayang;
sinam = manis (kanggo ngarani arek wedok ayu);

frase (opo to jowone?) sing wis umum:
kadit itreng = nggak ngerti;
kadit niam = nggak main (istilah kanggo wong sing kerjone nggak becus)
kanyab tulum = kakehan omong;
nawak ewed = konco dhewe;

Iku ae kata2 ning boso walikan sing aku isih iling. Ono maneh sih beberapa kata maneh sing cukup populer, cuman iku kata2 pisuhan lan kata2 jorok sing ora sak pantese ditulis ning kene :)

Tapi ora kabeh boso slang Malang-an iku walikan. Beberapa kata ono sing ora nganggo pakem walikan. Embuh kedadeane piye, moro2 yo wis ngetop ae dadi boso prokem. Koyo to "ojir" kanggo "duit", "ebes" kanggo "bapak", utowo "koyes" kanggo "ngapusi".

Lha yo ngono iku boso pergaulan arek enom ning Malang sing iso diarani cukup unik, soale ono pakeme. Pancen liyo panggonan yo liyo maceme, masiyo podho2 jowone. Boso walikan iki juga jare iso dadi senjata ampuh nek pengen aman utowo pengen digampangno pas ketemu karo preman2 asal Malang sing ono ning Jakarta.
Jarene.... aku dhewe durung tau mraktekno :D